عفونت های بیمارستانی و کنترل آنها
عفونت بیمارستانی چیست ؟
عوارض و پیامدهای ناشی از عفونهای بیمارستانی
عفونتها و پیامدهای ناشی از آنها از عمده ترین علل مرگ و میر در بیماران بستری در بخش ICU هستند .این عفونتها عمدتاًبصورت عفونتهای مجاری ادراری، پنو مونی، عفونت محل جراحی سپسیس و مننژیت دیده می شوند. بطور کلی عفونتها در بیمارانی که دچار ضعف ایمنی هستند مشکلات بیشتری ایجاد کرده و نیاز به مراقبت های ویژه دارد.بیماران دچار ضعف ایمنی معمولا ًدر یک یا چند مکانیسم طبیعی و دفاعی خود نارسایی دارند. نارسایی ممکن است در پولت، مخاط ، تعداد و عملکرد گرانولوسیتها ،ایمنی هومورال ،ایمنی سلولی و یا ناشی ازافزایش سن، الکلیسم ، اعتیاد و غیره باشد. پنومونی یک مشکل شایع در بخش مراقبتهای ویژه می باشد که با وجود پیشرفتهای علم پزشکی علت 53-20% از مرگ ومیرهای این بخش را به خود اختصاص میدهد. مطالعات متعددی در مورد عوامل خطر آفرین دربروز این عفونت انجام شده است که از جمله آنها می توان به عفونت HIV اشاره کرد. در بیماران آلوده به HIV بیشترین عامل بروز پنومونی ،پنوموسیتیس کارینی می باشد. علاوه بر این شانس بروز عفونتهای مقاوم به آنتی بیوتیکها نیز در بیماران بستری در بخش ICUبیشتر است که از جمله این موارد عفونتهای ناشی از باکتریهای گرم منفی مقاوم به ایمی پنم می باشد.دسته دیگری از بیماران دارای ضعف ایمنی افراد معتاد به الکل و مواد مخدر هستند که در قسمتهای مختلف سیستم ایمنی خود دچار نارسایی می باشند. علاوه براین ،افرادی که عضو پیوندی دریافت کرده اند نیز دچار نارسایی در سیستم ایمنی هستند و به همین دلیل در هنگام بستری شدن در بخش ICU شانس بروز عفونت در آنها بیشتر است،البته در این هنگام افراد گاهی تفکیک علائم ناشی از عفونت و پاسخهای مربوط به پیوند عضو مشکل می باشد. دسته دیگری از بیماران دچار ضعف ایمنی افراد سوخته هستند که بدلیل از دست دادن سطح خارجی بدن با مشکل دفاعی روبرو بوده و برای ابتلاء به عفونتها مستعد هستند ، در این افراد بایستی بلافاصله احتیاطات لازم جهت جلوگیری از بروز عفونت در محلهای سوخته ،مجاری ادراری و مجاری تنفسی صورت گیرد.
با توجه به استفاده از روشهاي تهاجمي بيشتر, بدحالي كودكان بستري در بخشهاي ويژه و شيوع مشكلات زمينه اي, احتمال عفونتهاي بيمارستاني در اين بخشها نیز بيشتر است, بخصوص اگر بيمارستان, آموزشي باشد. روشهاي مختلفي براي بيماريابي بيماران در اين بخشها پيشنهاد گرديده كه استفاده از آآنها بستگي به امكانات موجود بيمارستان و نيروي انساني كارآمد دارد.
عوامل خطر ایجاد عفونت های بیمارستانی به دو دسته عوامل قابل اجتناب و عوامل غیرقابل اجتناب دسته بندی می گردد ؛ علل غیرقابل اجتناب شامل سن و شدت بیماری زمینه ای است ولی عواملی همچون طول مدت بستری در بیمارستان، استفاده نامناسب از آنتی بیوتیک ها، استفاده طولانی مدت از کاتترهای ثابت و کوتاهی پرسنل خدمات بهداشتی در شستشوی دست ها، عدم رعایت فاصله گذاری و یا جداسازی تخت های ICU و پرهیز از جداسازی بیماران مبتلاء به بیماریهای قابل سرایت مثل سل و یا استاف اورئوس مقاوم به وانکومایسین از جمله مواردی است که با رعایت آن میتوان میزان عفونت های بیمارستانی را تا یک سوم کاهش داد.
انتخاب ضدعفوني كننده مناسب و بكارگيري روشهاي استاندارد گندزدايي ميتواند در كاهش عفونت های ويروسي و باكتريايي نقش موثري داشته باشد. مواد ضد عفوني كننده يا گندزداها همه روزه براي ضد عفوني كردن دستگاهها و وسائل پزشكي مانند دستگاه هاي اندوسكوپي، برونكوسكوپي و لوازم جراحي و پانسمان و همچنين اتاقهاي عمل و زايمان، بخشهاي مختلف سوختگي، پانسمان و تزريقات و ICU و CCU و همچنين كف راهروها و سطوح فيزيكي بيمارستانها بكار گرفته ميشوند
از عوامل مهم در عدم كارآيي مواد گندزدا در بيمارستانها مي توان به رقيق نمودن بيش از اندازه آنها بعلت صرفه جويي يا عدم دقت در تهيه آنها اشاره نمود. از عوامل ديگر ميتوان از نوع روش، تكنيك يا وسائلي كه بدين منظور استفاده ميشود نام برد كه ممكن است تكنيكهاي بكار گرفته شده مطا بق با دستورالعمل كارخانه يا شركت سازنده مواد گندزدا نباشد. بهرحال استفاده نامناسب از اين مواد و ساير روشهاي استريليزاسيون و گندزداموجب افزايش ميكروارگانيسمهاي بيمارستاني و مقاومت آنها نسبت به مواد گندزداي رايج در بيمارستانها شده است.
درحال حاضر مواد آنتي سپتيك و گندزداهاي زیادی برای مبارزه با این مشکلات و حل و کنترل عفونت بیمارستانی موجود میباشد و با نامهاي تجارتي مختلف در بسياري از بيمارستانهاي كشور مورد استفاده قرار مي گيرند از جمله: هالاميد و به آسا (از تركيبات كلر و فنول)، سايدكس (گلوتارآلدئيد)، دتول و كرئولين (تركيبات فنول)، فرمالين (فرماآلدئيد)، هايژن يا هامون(بنزالكونيوم)، وايتكس (آب ژاول يا هيپوكلريت سديوم)، ساولن (ستريمايد + كلرهگزيدين)، ستريمايد يا ستاولن و ميكرو 10 (تركيبات آمونيوم كواترنر)، دكونكس ، هيپوكلريتها (هالوژنها-تركيبات كلردار)، كلر هگزيدين و هگزاكلروفن (مشتقات دي هيدروكسي ديفنيل متان و كلروفنول) و از پودر هالاميد (پس از ساختن محلول با غلظتهاي تعيين شده توسط شركت سازنده) براي گندزدايي ظروف و وسائل موجود در آشپزخانه بيمارستانها استفاده ميشود.
همانطور که گفته شد مواد ضدعفونی کننده برای تمام بخش ها و قسمت ها ضروری می باشد و اهمیت این موضوع در بخش های ویژه از جمله ICU, CCU ، اتاق عمل، بخش کودکان و … افزایش پیدا میکند. تمام سطوح بیمارستان از جمله سالن ها ، دیوار ها ، تخت ها و… باید ضدعفونی شوند، همچنین تمامی ابزار مورد استفاده در جراحی ، دندانپزشکی و سایر قسمت ها نیز احتیاج به ضدعفونی و استریل شدن دارند. لازم به ذکر است که رعایت بهداشت و ضد عفونی نه تنها برای حفظ سلامت بیماران بلکه برای حفظ سلامت پرسنل نیز لازم می باشد و نقش استفاده از محلول های ضدعفونی کننده مناسب بسیار پررنگ میشود.همچنین پرسنل باید حتما از مواد ضدعفونی کننده مناسب جهت شستشو و اسکراب دست استفاده کنند.
پیشنهاد ما
با توجه به مطالب گفته شده شناخت محلول های ضد عفونی کننده و ویژگی های آنها و استفاده مناسب و اصولی از اهمیت بسیاری برخوردار است . از جمله مواد مناسب و شناخته شده ای که سالها در این زمینه به کار برده شده است برند دکونکس ، تولید کشور سوئیس می باشد، شرکت آرمان بهبود نماینده انحصاری این برند درچندین استان است و تنوع محصول بالایی به صورت کنستانتره و آماده به مصرف در زمینه پاک کنندگی و ضدعفونی کنندگی سطوح، ابزار، های لول (High level) و دست را دارا می باشد ، محصولات دکونکس از بین برنده تمامی ویروس ها ، باکتری ها ، قارچ ها و اسپورها در مدت زمان مشخص و طی مصرف و رقیق سازی مناسب می باشند.. زمان اثر گذاری کوتاه و ویژگی رقیق سازی بالا در کنار اثر گذاری عالی از ویژگیهای منحصر به فرد این محصولات می باشد که آنرا بسیار به صرفه و متمایز کرده است . همچنین استفاده این محلول در سراسر جهان و داشتن تاییدیه های مختلف و استاندارد های روز اروپا و جهان از جمله VAHو ,DGHM ,… نشاندهنده کیفیت و سبب استفاده مطمئن محصولات در مراکز درمانی مختلف می باشد که نتیجه آن کنترل عفونت بالا و رضایت پرسنل و بیماران در مراکز درمانی است .